(Δημοσιεύθηκε στο BussinessNews.gr)

Έχετε παρατηρήσει πρόσφατα τυχόν συνάφεια του domain name σας με κάποιο άλλο σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο; Αν ναι, δεν είναι διόλου απίθανο να έχετε πέσει «θύμα» του αθέμιτου ανταγωνισμού μιας άλλης επιχείρησης, η οποία ενδεχομένως να σας αποσπά πελατεία ή να σας προξενεί ζημία βλάπτοντας την φήμη σας επιδιδόμενη σε πρακτικές που δε συνάδουν με το εμπόριο. Δεν είναι, επίσης, απίθανο σε προσπάθειά σας να καταχωρήσετε ένα domain name να βρείτε κατειλημμένη τη σελίδα ή και να είναι κενή ή απενεργοποιημένη και κάποιο ανώνυμο e-mailνα σας ενημερώνει για αυτή τη δυσάρεστη εξέλιξη ζητώντας σας ακόμη και «λύτρα». Σε αυτή την περίπτωση ίσως έχετε πέσει «θύμα» κυβερνοκατάληψης (cybersquatting). Τέτοιες δυσάρεστες πρακτικές που έχουν τύχει ακόμη και σε εταιρείες κολοσσούς (πχ. η εταιρεία Amazonβρέθηκε προ εκπλήξεως προ μιας δεκαετίας όταν ένα βιβλιοπωλείο στη Σύρο είχε κατοχυρώσει το domain name «www.amazon.gr») δε θα πρέπει να αφήνουν ομοιοπαθούσες επιχειρήσεις με δεμένα τα χέρια.

Για να αντιληφθούμε τη σημασία του domain name στο σύγχρονο (ηλεκτρονικό) εμπόριο, τη διακριτική λειτουργία που επιτελεί, τα όρια και τις προϋποθέσεις προστασίας του αλλά και τα νομικά «όπλα» που έχει μια επιχείρηση για να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της, θα πρέπει να αναλύσουμε κάποιες νομικές έννοιες, ενώ θα αναφερθούμε σε μια διεθνή υπόθεση σύγκρουσης domain name που χειρίστηκε με θετική έκβαση η δικηγορική εταιρεία μας, ώστε να αποτελέσει τροφή για σκέψη για όσες επιχειρήσεις έχουν αντιμετωπίσει παρόμοια περιστατικά. Ειδικότερα:

Α. ΕΝΝΟΙΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΥ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΟΣ

 Τα διακριτικά γνωρίσματα είναι μέσα εξατομίκευσης της επιχείρησης, στα οποία ανήκουν το πρόσωπο (όνομα, επωνυμία), η επιχείρηση (διακριτικός τίτλος, διακριτικά σημεία), τα εμπορεύματα (σήμα, διασχηματισμός), κλπ. Κοινά χαρακτηριστικά των διακριτικών γνωρισμάτων είναι ότι δημιουργούν δικαιώματα αποκλειστικότητας επί άυλων και υλικών αγαθών και ότι το προβάδισμα προστασίας τους καθορίζεται βάσει της αρχής της χρονικής προτεραιότητας. Σημειωτέον ότι τα διακριτικά γνωρίσματα όπως το όνομα, η επωνυμία, ο διακριτικός τίτλος της επιχειρήσεως συνδέουν την γέννησή τους με το πραγματικό γεγονός της χρησιμοποιήσεώς τους στις συναλλαγές (ουσιαστικό σύστημα), ενώ κάποια όπως το εμπορικό σήμα συνδέει τη γέννησή του με την τυπική πράξη της καταθέσεως της σχετικής δήλωσης (τυπικό σύστημα).

B. ΕΝΝΟΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΥ – ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

 Ένα domain name αντιστοιχεί στην πραγματικότητα σε μία διεύθυνση IP αριθμητικά κωδικοποιημένης μορφής, ενός διακομιστή (server) όπου είναι αποθηκευμένα τα αρχεία μιας ιστοσελίδας. Επειδή, όμως, μια αριθμητική διεύθυνση IP είναι αδύνατον να απομνημονευθεί, εφευρέθηκαν τα domain names, τα οποία αποτελούνται από αλφαριθμητικούς χαρακτήρες τουλάχιστον τριών και όχι περισσότερων των είκοσι τεσσάρων, χωρίς ή με λογικό ειρμό, σε μια ή περισσότερες λέξεις που χωρίζονται από διάφορα σημεία,έτσι ώστε να είναι προσιτά προς τους χρήστες.

Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ονομάτων χώρου:

  • Ταgeneric top-level domains (πχ. .com, .net, .edu, .gov),
  • ταcountry code top-level domains (πχ. .gr, .uk), και
  • ταinfrastructuretop-leveldomains(.arpa, τα οποία δε θα μας απασχολήσουν στο παρόν καθότι χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για διαδικτυακούς κόμβους).

 

Γ. ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΧΡΗΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΥ – ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ

Γ.1. Countrycodetop–leveldomains: Η παραχώρηση χρήσης των countrycodetop-leveldomainsπραγματοποιείται από τους κατ’ ιδίαν εθνικούς οργανισμούς. Στην Ελλάδα πραγματοποιείται από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ)], η οποία έχει αναθέσει τη διαχείριση των ονομάτων στο διαδίκτυο στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας – Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ/ΙΤΕ).

Σε εθνικό επίπεδο υποθέσεων σύγκρουσης country code top-level domains, ο προσβληθείς μπορεί να στραφεί με ασφαλιστικά μέτρα κατά του ΙΠ/ΙΤΕ και να αιτηθεί την απενεργοποίηση του. Με τελεσίδικη απόφαση μπορεί να πετύχει τη διαγραφή του από το τηρούμενο μητρώο ονομάτων.

Γ.2. Generictop–leveldomains: Η παραχώρηση χρήσης των generictop- leveldomainsπραγματοποιείται από την ιδιωτική οργάνωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία «Εταιρεία Διαδικτύου για τα Εκχωρημένα Ονόματα και Αριθμούς» (ICANN), που εδρεύει στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Η διεθνής αυτή οργάνωση σε συνεργασία με τον «Παγκόσμιο Οργανισμό Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας» (WIPO) θέσπισαν κανόνες για την προστασία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο, οι οποίοι περιλαμβάνονται στα κείμενα με τις ονομασίες «Ενιαία Πολιτική Επίλυσης Διαφορών σε σχέση με Ονομασίες Πεδίου» (UDRP) και «Κανόνες για την Ενιαία Πολιτική Επίλυσης Διαφορών σε σχέση με Ονομασίες Πεδίου» (The Rules).

Σε διεθνές επίπεδο, αρμόδια Αρχή για την επίλυση διαφορών που προκύπτουν μεταξύ κατόχου generic top- level ονόματος χώρου και οποιουδήποτε τρίτου, ο οποίος διεκδικεί δικαίωμα επί της καταχωρημένης ονομασίας πεδίου, είναι ο WIPO κατ’ εφαρμογή της UDRP. Η διαδικασία της εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς είναι υποχρεωτική.

Δ. ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΧΩΡΟΥ

Σχετικά με το ζήτημα της διακριτικής λειτουργίας του domain name, η δικαστηριακή πρακτική έχει δώσει την απάντηση ότι αυτό δεν έχει πρωτογενή διακριτική λειτουργία, ωστόσο, θα πρέπει να του αποδίδεται λειτουργία τόσο διακριτικού τίτλου όσο και σήματος, κατά έμμεσο τρόπο, όταν αυτό χρησιμοποιείται ως διακριτικό στοιχείο για το πρόσωπο ή την επιχείρηση στο διαδίκτυο, διότι, όπως και τα προηγούμενα, έχει πρωταρχικά εξατομικευτική και αναγνωριστική λειτουργία. Έτσι, στην περίπτωση που αυτό χρησιμοποιείται επί μακρόν ως διακριτικό στοιχείο για το πρόσωπο ή την επιχείρηση στο διαδίκτυο, αποτελεί έναν οιονεί διακριτικό τίτλο και σήματο οποίο χαίρει της ίδιας προστασίας με τα διακριτικά γνωρίσματα του υλικού κόσμου.Η ευχέρεια ελεύθερης χρήσης οποιασδήποτε ονομασίας από τον πρώτο τυχόντα θα προκαλούσε τεράστιες ή ανεπανόρθωτες ζημίες στην επιχείρηση που καθιερώθηκε στις συναλλαγές με την επίμαχη ονομασία.

Ε. ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΧΩΡΟΥ ΜΕ («ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ») ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ

Σε περίπτωση σύγκρουσης διακριτικών γνωρισμάτων και domain names σωστό είναι ότι ισχύει και εν προκειμένω η αρχή της προτεραιότηταςπου ισχύει στο δίκαιο βιομηχανικής ιδιοκτησίας, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα ο δικαιούχος παλαιότερου διακριτικού γνωρίσματος να μπορεί να αξιώσει την παράλειψη χρησιμοποίησης της νεότερης ίδιας ή παρεμφερούς ένδειξης στο διαδίκτυο. Έτσι, το ομοειδές του domain name αλλά και της δραστηριότητας του κατόχου του με αντίστοιχο προγενέστερο διακριτικό γνώρισμα κ.λ.π., σαφώς συνηγορεί υπέρ της κατάφασης της προσβολής του προγενέστερου γνωρίσματος. Ενόψει των ανωτέρω, το domain name Θα πρέπει να απολαμβάνει προστασίας αντίστοιχης με εκείνη των διακριτικών γνωρισμάτων, αλλά και το αντίστροφο.

Για την αξιολόγηση του κινδύνου σύγχυσης στην περίπτωση σύγκρουσης διακριτικού γνωρίσματος και domain name θα πρέπει να ερευνάται εγγύτητα ή συγγένεια των οικονομικών κλάδων. Δεν υφίσταται κίνδυνος σύγχυσης μεταξύ παρεμφερών σημάτων-διακριτικών τίτλων ως προς την προέλευση των προσφερομένων και διαφημιζομένων υπηρεσιών, εφόσον αφενός αφορούν διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας και παροχής υπηρεσιών και αφετέρου οι αποδέκτες των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν είναι ταυτόσημοι, ούτε εμφανίζουν μεταξύ τους συγγένεια.

 

ΣΤ. ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΧΩΡΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ / ΔΙΕΘΝΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΟΥ ΧΕΙΡΙΣΤΗΚΕ ΜΕ ΘΕΤΙΚΗ ΕΚΒΑΣΗ Η ΔΙΚΗΓΟΡΙKΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΣ

Πρόσφατα η δικηγορική μας εταιρεία εκπροσώπησε σε διεθνές επίπεδο εντολέα μας, ελληνική εταιρεία, σε υπόθεση σύγκρουσης generictop-domain name με θετική έκβαση καθώς αποδείχτηκαν και έγιναν δεκτοί όλοι οι ισχυρισμοί που είχαμε διατυπώσει. Η εντολέας μας αιτήθηκε και τελικά πέτυχε την περιέλευση σε αυτήν του generictop-leveldomainnameαλλοδαπής επιχείρησης που ήταν πανομοιότυπο με το δικό της. Η διαφορά υπήχθη προς επίλυση στην υποχρεωτική εξωδικαστική διαδικασία του WIPO, σύμφωνα με την UDRPκαθώς η υπόθεση είχε ως πραγματική βάση generictop-leveldomain(βλ. ανωτέρω Γ.2.).

Όσον αφορά στο ιστορικό της υπόθεσης, η ελληνική εταιρεία και εντολέας μας εταιρεία με την επωνυμία «ORIGINALSENSESIKE» δραστηριοποιούμενη στον κλάδο του τουρισμού και έχοντας έντονη εγχώρια και διεθνή δυναμική καταχώρησε δύο domain names: το www.originalsenses.grεν έτει 2008 και το www.originalsenses.comεν έτει 2011, τα οποία ήταν όμοια με την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο της εταιρείας, όπως και με δύο εμπορικά σήματα που είχε κατοχυρώσει για τις υπηρεσίες της.

Η αντίδικος εταιρεία με χώρα ίδρυσης στην αλλοδαπή, επίσης δραστηριοποιούμενη στον τουριστικό κλάδο, αρχικά υιοθέτησε ως διακριτικό τίτλο αυθαίρετα την επωνυμία της εντολέως μας το έτος 2016, παρά το γεγονός ότι δραστηριοποιείτο στο εμπόριο πολλά χρόνια με τελείως διαφορετικό διακριτικό τίτλο. Την ίδια χρονιά κατοχύρωσε το ίδιο με την ελληνική εταιρεία domain name, με άλλη κατάληξη (generictop-level) και δύο εθνικά εμπορικά σήματα στην αλλοδαπή με το ίδιο λεκτικό. Λίγους μήνες αργότερα, το 2017, η ελληνική εταιρεία ανακάλυψε το domain name της αλλοδαπής επιχείρησης και απέστειλε εξώδικη επιστολή αιτούμενη την παύση της προσβολής. Η αλλοδαπή επιχείρηση ανταπάντησε με τον ίδιο τρόπο ισχυριζόμενη απλώς ότι ήταν νομικώς καλυμμένη να χρησιμοποιεί αυτή την ονομασία.

Στη συνέχεια η εντολέας μας κατέθεσε σχετική αίτηση στο WIPOαιτούμενη την άρση της προσβολής που έχει υποστεί και την περιέλευση σε αυτήν τουdomainnameτης αλλοδαπής επιχείρησης. Οι κύριοι ισχυρισμοί που διατυπώσαμε ήταν οι εξής:

  • Το αμφισβητούμενο domain name ήταν πανομοιότυπο με τα προγενέστερα.
  • Η αντίδικος δεν είχε νόμιμα δικαιώματα ως προς το domain name.
  • Η αντίδικος χρησιμοποιούσε το αμφισβητούμενο domain name κακόπιστα προκειμένου να προκαλέσει σύγχυση στους καταναλωτές, οι οποίοι θα πίστευαν είτε ότι η επιχείρηση ήταν μία, είτε ότι η αντίδικος ήταν εξουσιοδοτημένος συνεργάτης της ελληνικής εταιρείας, αλλά και ότι η αντίδικος επιθυμούσε να προσελκύσει τους πελάτες της ελληνικής εταιρείας από όλο τον κόσμο καθώς είχε παγκόσμια δραστηριότητα.

Η αντίδικος αρνήθηκε τους ισχυρισμούς μας, ανταπαντώντας ότι η ελληνική εταιρεία στην πραγματικότητα δεν έκανε χρήση του  generictop-leveldomainnameμε την κατάληξη “.com”, καθώς αυτό έκανε redirectστο ελληνικό domain name με την κατάληξη “.gr”. Επίσης, αρνήθηκε ότι δρούσε κακόπιστα, ενώ σιώπησε στο ερώτημα για ποιο λόγο και με ποια κριτήρια διάλεξε τη συγκεκριμένη επωνυμία για την επιχείρησή της και το domain name της.

Σύμφωνα με την παρ. 4α της UDRP, η αιτούσα έπρεπε να αποδείξει σωρευτικά τα εξής τρία στοιχεία για την επικύρωση των ισχυρισμών της:

(i) Το όνομα χώρου να είναι ίδιο ή παρόμοιο σε βαθμό που προκαλεί σύγχυση με εμπορικό σήμα ή διακριτικό γνώρισμα επί του οποίου ο διαμαρτυρόμενος (complainant) έχει νόμιμο δικαίωμα.

(ii) Η καταχώρηση του ονόματος χώρου έγινε χωρίς να υπάρχει έννομο συμφέρον (legitimate interest) σε σχέση με το συγκεκριμένο όνομα χώρου.

(iii) Η καταχώρηση και χρήση του ονόματος χώρου έχει γίνει κακόπιστα.

Ο επίτροπος (solepanelist) εξετάζοντας τα ιστορικά στοιχεία εισερχόμενος στην ουσία της υπόθεσης απεφάνθη ότι πληρούνταν όλες οι ανωτέρω προϋποθέσεις και αυτό αποδείχτηκε σωρευτικά από τα εξής γεγονότα:

α) Η αντίδικος εταιρεία γνώριζε την ελληνική εταιρεία και το είδος της εμπορικής της δραστηριότητας· ένα από τα στοιχεία που στήριξε το συγκεκριμένο ισχυρισμό ήταν το ότι αμφότερες οι εταιρείες διαφήμιζαν στις ηλεκτρονικές τους σελίδες τους ίδιους εξωτικούς ταξιδιωτικούς προορισμούς,

β) η ακριβώς ίδια ονομασία των συγκρουόμενων domain names,

γ) το γεγονός ότι τα domain names αποτελούνταν από το συνδυασμό δύο αγγλικών λέξεων που δεν είθισται να χρησιμοποιούνται για τουριστικές εταιρείες και υπηρεσίες και επίσης, δεν ευρέθησαν πουθενά στον κόσμο τουριστικές επιχειρήσεις με παρόμοια έστω ονομασία,

δ) η αντίδικος δεν κατάφερε να αποδείξει και να τεκμηριώσει για ποιο λόγο επέλεξε τη συγκεκριμένη ονομασία domain name, και

ε) τελευταίο και σημαντικότερο, η αιτούσα κατάφερε να αποδείξει ότι η αντίδικος δεν είχε έννομο συμφέρον με την ακόλουθη επιχειρηματολογία: Η ελληνική εταιρεία έχει ένα άριστα οργανωμένο site, που αποδεικνύει με σαφήνεια τις υπηρεσίες και τους παγκόσμιους προορισμούς της, απασχολεί γύρω στους 20 εργαζόμενους, απέδειξε ότι λειτουργεί ως επιχείρηση για πάνω από μια δεκαετία και κατοχύρωσε το πρώτο domain name της το 2008. Η αλλοδαπή εταιρεία, αντιθέτως, διατηρούσε ένα siteδιαφημίζοντας υπηρεσίες παρόμοιες με την ελληνική, ενώ δεν προσκόμισε στοιχεία για να αποδείξει το μέγεθός της, τον αριθμό των εργαζομένων της και την εγκαθίδρυσή της στην αγορά και κατοχύρωσε το domain name της μόλις το 2016.

Εκτός των άλλων, το γεγονός ότι η αλλοδαπή εταιρεία κατοχυρώσε δύο εμπορικά σήματα με την ίδια ονομασία, δεν της προσέδιδε έννομο συμφέρον, καθότι αυτά κατατέθηκαν προκειμένου να ενισχύσουν ένα φαινόμενο έννομου συμφέροντος, που στην ουσία ήταν επιλήψιμο και κακόπιστο. Ο επίτροπος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η καταχώριση των εμπορικών σημάτων στην αλλοδαπή πιθανότατα έγινε με σκοπό να ενισχύσει την καταχώριση του επίδικου ονόματος χώρου και συνεπώς δεν μπορεί να θεμελιώσει έννομο συμφέρον.

Περαιτέρω, σχετικά με την κακοπιστία της αντιδίκου, ο επίτροπος αυτολεξεί ανέφερε ότι «η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η Αποκρινόμενη (δηλαδή η αλλοδαπή επιχείρηση) κατά πάσα πιθανότητα γνώριζε την Αιτούσα και ότι είχε συνειδητοποιήσει ότι θα δημιουργούσε σύγχυση όταν υιοθετούσε ολόιδιο όνομα για την ολόιδια ή πάρα πολύ ομοιάζουσα επιχείρησή της που λειτουργούσε ως επί το πλείστον διαδικτυακά. Η συνολική εντύπωση που δημιουργεί το siteτης Αποκρινόμενης είναι ότι διατηρεί μια onlineεπιχείρηση που θα μπέρδευε τους χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι θα πίστευαν ότι το siteτης Αποκρινόμενης λειτουργούσε από, ή με την άδεια, της Αιτούσας. Θα ήταν πολύ πιο ευθύ από πλευράς της Αποκρινόμενης να λάβει κατάλληλα μέτρα για να διαλύσει την οποιαδήποτε σύγχυση (όπως πχ τη χρήση ενός όρου «disclaimer»), εντούτοις, κανένα τέτοιο μέτρο δεν υιοθέτησε».

Τέλος, το διατακτικό της απόφασης όριζε την μεταφορά του domain name της αντιδίκου εταιρείας στην αιτούσα-εντολέα μας.

Ζ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

  • Η νομική θεωρία δεν έχει αποδώσει ακόμη αυτούσια νομική μορφή στα ονόματα χώρου, εντούτοις η δικαστηριακή πρακτική έχει αποφανθεί ότι στα domain names
  • με διακριτική λειτουργία θα πρέπει να αποδίδεται οιονεί λειτουργία τόσο διακριτικού τίτλου όσο και σήματος όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως διακριτικά στοιχεία για το πρόσωπο ή την επιχείρηση στο διαδίκτυο.
  • Υπάρχουν 3 κατηγορίες domains, τα βασικότερα από τα οποία είναι τα generictop-level(πχ. .com, .net, .edu, .gov) και τα countrycodetop-leveldomains(πχ. .gr, .uk).
  • Τα domainsκάθε κατηγορίας κατοχυρώνονται σε διαφορετικές αρχές και οι ανακύπτουσες διενέξεις επιλύονται ακολουθώντας διαφορετική διαδικασία.
  • Η αρχή της χρονικής προτεραιότητας τυγχάνει εφαρμογής σε περιπτώσεις σύγκρουσης «παραδοσιακών» διακριτικών γνωρισμάτων με ονόματα χώρου.
  • Σε περιπτώσεις σύγκρουσης domain name υπάρχουν ορισμένα κριτήρια για την επίλυση της διαφοράς, όπως ο κίνδυνος σύγχυσης, η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος, η κακοπιστία, τα οποία κρίνονται κατά περίπτωση.