Ο νόμος 5024/2023 (ΦΕΚ Α’ 41/24-02-2023) σχετικά με τις «Ρυθμίσεις για την εξαγορά κατεχομένων ακινήτων της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, ακινήτων του Ταμείου Εθνικής Άμυνας, λοιπές διατάξεις για την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών», τροποποίησε μεταξύ άλλων τη φορολογική μεταχείριση της εισφοράς τίτλων φυσικού προσώπου σε νομικό πρόσωπο όταν ο εισφέρων είναι ο μοναδικός μέτοχος του λήπτη νομικού προσώπου.

Υπό το προγενέστερο καθεστώς, η εισφορά μετοχών φυσικού προσώπου σε νομικό πρόσωπο συνεπαγόταν την επιβολή φόρου υπεραξίας ύψους 15% επί τη βάσει της διαφοράς που προέκυπτε μεταξύ της αγοραίας αξίας των μεταβιβαζόμενων/ εισφερόμενων τίτλων και της φορολογητέας αξίας που είχαν κατά την κτήση τους.

Η νέα ρύθμιση – Τροποποίηση άρθρου 42 παρ. 4 του Ν. 4172/2013 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος – Κ.Φ.Ε.) δυνάμει του άρθρου 28 Ν. 5024/2023

Με τη νέα διάταξη του άρθρου 42 παρ. 4 εδ. γ’ Κ.Φ.Ε., η οποία προστέθηκε με το άρθρο 28 του Ν. 5024/2023, δεν επιβάλλεται πλέον φόρος υπεραξίας στο φυσικό πρόσωπο κατά την εισφορά των τίτλων, καθώς ως τιμή πώλησης κατά την εισφορά λαμβάνεται η τιμή κτήσης των εισφερομένων τίτλων, υπό την προϋπόθεση ότι το φυσικό πρόσωπο που εισφέρει τους τίτλους λαμβάνει ως αντάλλαγμα το σύνολο των μετοχών ή εταιρικών μεριδίων (100%) που εκδίδονται από το λήπτη.

Η ως άνω ρύθμιση αφορά φυσικά πρόσωπα, μετόχους ή εταίρους που εισφέρουν ημεδαπούς ή αλλοδαπούς τίτλους σε ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου με αντάλλαγμα μετοχές ή εταιρικά μερίδια, ή μερίδες του λήπτη, υπό την προϋπόθεση ότι ο εισφέρων είναι ο μοναδικός μέτοχος ή εταίρος του λήπτη. Για την εφαρμογή της εν λόγω ρύθμισης, ο λήπτης πρέπει να έχει ως αντικείμενο εργασιών την άσκηση εμπορικής, παραγωγικής, αγροτικής ή παροχής υπηρεσιών δραστηριότητας, όπως ενδεικτικά υπηρεσίες επενδυτικών συμμετοχών και λοιπών επενδυτικών υπηρεσιών, και να εδρεύει σε συνεργάσιμο στον φορολογικό τομέα κράτος.

Επιπλέον και κατ’ ακολουθία, η πράξη αυτή (εισφορά τίτλων του άρθρου 42 παρ. 4 εδ. γ’ Κ.Φ.Ε.) δεν θεωρείται «επιχειρηματική συναλλαγή» από την οποία προκύπτει κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα κατά την έννοια της παρ. 3 του άρθρου 21 του Κ.Φ.Ε., όπως τροποποίηθηκε με το άρθρο 29 του Ν. 5024/2023.

Σημειώνεται ότι η ανωτέρω απαλλαγή από το φόρο υπεραξίας, δυνάμει του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, εξαντλείται στην πρώτη φορά που θα μεταβιβαστούν οι μετοχές του φυσικού προσώπου στο νομικό πρόσωπο δια της εισφοράς τους στο τελευταίο. Συνεπώς, πρόκειται στην πράξη για «αναστολή» της φορολόγησης και μετάθεση της φορολογικής υποχρέωσης του φυσικού προσώπου σε μεταγενέστερο χρόνο, όταν δηλαδή μεταβιβαστούν οι τίτλοι που αποκτήθηκαν λόγω της εισφοράς.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, κατά τη μεταγενέστερη μεταβίβαση των τίτλων που αποκτήθηκαν από τον εισφέροντα, ως τιμή κτήσης λαμβάνεται η αξία κτήσης των εισφερόμενων τίτλων και ως εκ τούτου τυχόν υπεραξία μεταξύ αρχικής τιμής κτήσης και τιμής πώλησης θα φορολογηθεί κατά τον χρόνο εκείνο.

Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι στην περίπτωση που ο λήπτης νομικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, μεταβιβάσει τους τίτλους που απέκτησε στο πλαίσιο της εισφοράς μετά την πάροδο είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από την εισφορά, απαλλάσσεται (ο λήπτης – μεταβιβάζον νομικό πρόσωπο) από το φόρο για το εισόδημα που προκύπτει από την υπεραξία μεταβίβασης των τίτλων αυτών δυνάμει  του άρθρου 48Α του Κ.Φ.Ε., εφόσον πληρούνται και οι λοιπές προϋποθέσεις του.

Ενδοομιλικά μερίσματα

Στο πλαίσιο πραγματοποίησης της κατά τα ανωτέρω εισφοράς μετοχών σε νομικό πρόσωπο, φορολογικό ενδιαφέρον εντοπίζεται και κατά την διανομή ενδοομιλικών μερισμάτων, καθώς υπάρχει καταρχήν απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων ύψους 22%, καθώς και της παρακράτησης φόρου ύψους 5%, εφόσον, πληρουμένων και των λοιπών νόμιμων προϋποθέσεων (βλ. άρθρα 48 και 63 Κ.Φ.Ε.), η συμμετοχή του λήπτη του μερίσματος στο νομικό πρόσωπο που διανέμει κέρδη διακρατείται για τουλάχιστον 24 μήνες πριν τη λήψη της οικείας απόφασης για τη διανομή μερισμάτων.

Παράδειγμα

Έστω Φ φυσικό πρόσωπο, που κατέχει μετοχές (συμμετοχή 30%) στην εταιρεία Α, τις οποίες εισφέρει στην νεοσύστατη εταιρεία Β για την κάλυψη του αρχικού κεφαλαίου της και έτσι ο Φ γίνεται αποκλειστικός μέτοχος της εταιρείας Β και η εταιρεία Β μέτοχος της εταιρείας Α (κατά 30%). Ο Φ κατά την εισφορά στην εταιρεία Β των μετοχών που κατέχει στην εταιρεία Α, δεν επιβαρύνεται με φόρο υπεραξίας σύμφωνα με το άρθρο 42 παρ. 4 εδ. γ’ του Κ.Φ.Ε. Στη συνέχεια, κατόπιν 24 μηνών από την ως άνω εισφορά, εάν η εταιρεία Α αποφασίσει τη διανομή μερισμάτων στους μετόχους της (μεταξύ των οποίων η εταιρεία Β), η εταιρεία Β θα τύχει απαλλαγής από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων 22%, καθώς και από την παρακράτηση φόρου για την εν λόγω διανομή. Τέλος, εάν η εταιρεία Β μεταβιβάσει τις μετοχές της εταιρείας Α που κατέχει μετά την πάροδο 24 μηνών, θα τύχει απαλλαγής από τον φόρο για το εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων.

Κριτική-Συμπεράσματα

Ο πρόσφατος νόμος, τροποποιώντας την διάταξη του άρθρου 42 παρ. 4 του Κ.Φ.Ε. με την προσθήκη εδαφίου γ’, επενέβη διορθωτικά στην άνιση φορολογική μεταχείριση σε βάρος των φυσικών προσώπων -έναντι των νομικών προσώπων- αναφορικά με την επιβολή φόρου υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση τίτλων. Έτσι, δημιουργείται πλέον φορολογικό κίνητρο στα φυσικά πρόσωπα που επιθυμούν να εισφέρουν τίτλους σε νομικό πρόσωπο για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου με αντάλλαγμα μετοχές ή εταιρικά μερίδια του τελευταίου, υπό την προϋπόθεση ότι ο εισφέρων είναι ο μοναδικός μέτοχος ή εταίρος του λήπτη.

Η εν λόγω πράξη δεν συνιστά γεγονός φορολόγησης υπεραξίας και, κατά ρητή πρόβλεψη του νόμου, δεν θεωρείται επιχειρηματική συναλλαγή από την οποία προκύπτει κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ενώ τυχόν φορολογική υποχρέωση μετατίθεται χρονικά στον χρόνο μεταβίβασης των νέων τίτλων που απέκτησε ο εισφέρων. Συνεπώς, η εν λόγω ρύθμιση επίλυσε το ζήτημα που είχε ανακύψει εις βάρος των φυσικών προσώπων, δηλαδή ο εισφέρων να φορολογείται κατά την εισφορά των τίτλων του, ενώ εξακολουθεί να κατέχει ο ίδιος έμμεσα τους εισφερόμενους τίτλους μέσω της κατά 100% συμμετοχής του στο λήπτη.